Transcription
Amsterdam, 18 december 1997
Lm of te wel Lieve Em,
Wat betekent de stapel "Gelukkige Kerstdagen-wensen als je weet dat je degeen die je echt gelukkig wilt zien (en niet alleen met de Kerst) verdrietig is. Echt verdrietig en bezorgd omdat je schoonvader 'nolens volens' afscheid moet nemen van zijn hem dierbaren. Ik begrijp dat zijn geest nog ongebroken is, maar dat zijn lichaam opgehouden is om naar behoren te functioneren.
Wat ik vergeten ben te vragen en wat ik hem het meest en van harte toe zou willen wensen is, dat hem de ellende van pijn bespaard moge blijven. Dan kan je waardig beginnen aan het eenzaamste avontuur (als ik mij zo mag uitdrukken) van je leven. Wat je je hele leven hebt getracht te vermijden , overkomt je dan toch: 'Het eenzame vertrek en de eenzaamheid zelf.'
De hulpeloosheid van gevoel zit, denk ik, voornamelijk bij de achterblijvers. Het is de overbodigheid van jezelf; van je dienstbaarheid naast het verdriet van het strks afgesneden zijn, dat je radeloos maakt.
Zelf heb ik deze emotionele ervaringen nog niet van nabij meegemaakt. Het overlijden van Vera's vader wa indertijd een verlossing, waaraan ik een gevoel van opluchting overhield.
Maar ik zou mij kunnen indenken, dat je troost voor je eigen verdriet zal kunnen putten door dichtbij je schoonmoeder te zijn en die zodoende te steunen in haar eerste verdrietige periode. Hetzelfde geldt natuurlijk voor Hendrik Jan.
Gek toch is het niet dat ik, aan jullie denkend, mij misschien wel geneer om onbezorgd in Curaçao met vakantie rte zijn in plaats van de zorgen met jullie te delen. Ik heb mij daar wel aan de hand van Cicero (106 v.Chr-43 v.Chr) verdiept in de levensvragen/opstellingen der Epicuristen en Stoïcijnen.
Bij de laatsten wordt de belangeloosheid meer benadrukt dan bij de eersten genoemde.Volgens de Stoïcijnen onderhoudt je de vriendschappen om het "edele" van de vriendschap zelf. Bij de Epicuristen is het nog maar de vraag of iets wat genoegen verschaft nastrevenswaardig is.
Ik haast mij om eraan toe te voegen dat het onzinnig is te beweren dat het edele uitgesloten van het genoegen. Echter het genoegen is geen criterium voor het al of niet aangaan van de vriendschap. En toch veel aan je (en aan HJ) denkend Je Aadje jt yfe
