Transcription
A.D.Dirkzwager
Oranje Nassaulaan 38
3161 BC Rhoon
Rhoon, 13 nov.1988
Just Barth, nog in Rotterdam.
Hoeveel golfballen had ik kunnen slaan in de tijd dat ik je schrijf. Allemaal ballen, die je wegslaat in je eigen voorbijschietend heden naar het verleden: Hoofd niet oplichten, een goed stand van de voeten, linker arm gestrekt houden, schouders tussen je hoofd en voeten draaien, de swing aan het einde breken en dan pas je hoofd optillen. Wat is de zin van deze tot in perfectie uit gevoerde beweging in de oneindige herhaling? Mijn antwoord: Vrienden maken in een "socially accepted" tijdsverdrijf, waarvoor weer andere criteria gelden, dan de welke opgeld doen in het arbeidzame leven.
Indachtig aan Kees Dutihl: Wie schrijft, die blijjft, of beter gezegd, heeft een kans om te "blijven", omdat schrijven een minder vluchtige handeling is, dan de swing met een golfclub. Hoe zo'n beweging ook geprezen wordt, omdat de bal midden op de fairway terecht is gekomen, de herinnering aan het sublieme ervan wordt weer snel verdrongen door de volgende bewegingen en zal door de relatieve beperktheid van het arsenaal van bewegingen geen zelfstandig leven als herinnering gaan leiden.
Mer een brif is het anders gesteld. Brieven bevatten bevroren gedachten. De brief is een communicatiemiddel. Afhankelijk van 1) aan wie je schrijft, 2) onder welke omstandigheden je schrijft, 3) het intellectuele niveau van de steller -en ontvanger van de brief, die kennis van de brief mogen nemen.
Denk maar eens aan de brieven van vanGogh, van Erasmus, van Paulus, Johannes. van Bella van Zuylen, etc. Wie schrijft, die blijft.
Naast brieven zijn er dagboeken (Anne Frank) en verslaggevingen (over Socrates' leven door Plato).
Dit als inleiding om je te bedanken voor het boek over Kees Dutihl als verzetsman.
Vooral zijn brieven aan zijn vader en zijn bijgehouden dagboek, zo goed en zo kwaad als dat ging en zijn Genesis-verhaal, eveneens geschreven tijdens zijn ±11 maanden cellulaire eenzame opsluiting, is een wonderschoon verhaal, welke appelleert aan de verhevenheid van gevoelens in ons en doet ons nederigheid gevoelen, zoals bij het aanhoren van een Kerstverhaal.
Jezus, Socrates en Kes Dutihl waren éénlingen, die door een ontsporend staatsapparaat vermorzeld werden, omdat hun geweten de norm stelde.
Zaterdag 12 november zag ik de opvoering van Hamlet in het Appeltheater in Scheveningen. Ineens realiseerde ik me dat de jeugd een instinctief, absoluut , scherp onderscheidingsvermogen heeft omtrent goed en kwaad.
Niet gehinderd door levenservaring noch door bezit wordt het rechtvaardigheidsgevoel verabsoluteerd tot "een alles of niets situatie", waar ouderen eerder geneigd zijn tot een afweging van voor -en nadelen, waarbij onvolkomenheden geaccepteerd worden met het oogmerk om resterende waarden van belang te behouden.
Hamlet keerde zich tegen de gevestigde orde, zoals ook de paestijnse jugd tegenwoordig. De Tjechoslowaakse opstand tegen de Russen is mede ontketend door de studenten. Zo ook de studentenrellen tegen de Algiers -en Vietnam politiek in respectievelijk Parijs en Berkeley.
De lede van de groep "Kees" waren ook jong.
Verhalen over oorlogshandelingen verworden steevast tot spannende jongensboeken verheven. De "old Shatterhand en Winnetou" periode heb ik reeds achter mij gelaten.
De beschrijvende oorlogshandelingen is niet het belangrijkste van het boek "Wachter op Morgen", maar het monumentale ervan is het ontroerend document over de "verdichting" van een leven van een jongeman wachtend op zijn onafwendbaar, voorzienbaar naderbij komende dood. Extra schrijnend is, dat het hoogste recht het hoogste onrecht is, omdat de Duitse bevoegdheid om vonnissen In Nederland te vellen in Nederlandse ogen ongrondwettelijk geschiedde.
In Amerika leefde Carl Chessman voor een groot aantal jaren (meer dan 10 jaar) " on death row". De man is in de gevangenis gaan studeren en is een groot rechtsgeleerde geworden. Mijn vraag, die niemand kon beantwoorden: "Was de man, die geëxecuteerd werd nog dezelfde, die de misdaad begaan had?
Dit Carl Chessman-verhaal vond ook bij Kees Dutilh plaats. Niet dat hij spijt zou hebben over zijn daden, dat zeker niet. Maar de Duitsers hadden zich kunnen bedenken, dat ze iemand anders executeerden, dan die ze gearresteerd hadden.
Vele mensenworden geconfronteerd met een voorzienbaar einde, indachtig aan alle terminale (uitbehandelde ADD) patiënten. Echter de situatie van Kees was , dat hij nog jong en gezond was en ook nig een sprankje hoop bestond; een strohalm.
Kees Dutilh wist dat hij daar niet op mocht rekenen en hij heeft zich voorbereid op het naderende einde met een geestelijk instelling , die ontzag inboezemt.
In deze gewraakte omstandigheid schreef hij over de wezenlijke onderwerpen van ons mens-zijn, wat hem tot de Socratesvan de twintigste eeuw maakte.
Just, het boek " Wachter op de Morgen" is één van de belangrijkste boeken van mijn boeken bezit. Het betekent best wel veel, dat je dat zomaar aan mij gaf. Nogmaals mijn dank.
In de geest van het boek schrijf ik tot slot van deze brief het gedicht van Marsman (1899-1940) " Lex Barnarorum" over,
Je groetend en het ga je goed in je nieuwe bestaan, Aadjje
Lex barbarorem
Geef mij een mes.
Ik wildeze zwarte zieke plek
uit mijn lichaam wegsnijden.
Ik heb mij langzaam recht overeind gezet.
Ik heb gehoord, dat ik heb gezegd
in een huiverend, donker beven
Ik erken maar één wet: Léven.,
Allen, die wegkwijnen aan verdriet
verraden het, en dat wil ik niet.
