Transcription
20 september 1997
L.A.
"Vind je dat je echt leeft? hoorde ik je vragen aan Willemijn van Asbeck. Helaas kon ik het antwoord niet afwachten. Als gastvrouw behoor je ogen en oren op steeltjes te hebben, een leeg glas moet worden gevuld, een schijnbaar verloren ziel moet even bij de mensen worden gehaald en het eigenbelang, een gesprek met W & A moet wijken.
Het contact met mensen geeft nieuwe impulsen. Na een avond en een ochtend vol vluchtige gesprekken blijven een paar vragen en/of opmerkingen hangen en na een avond (de vorige) om Claudio Magris te citeren , zat het brein vol onverwerkte denkstof, doodmoe (eerlijk gezegd) zeeg ik vanmiddag neer op de bank, nadat ik het diner voor morgen had voorbereid (omdat ik mij morgen zal wijden aan Mammie en Hanna). Ik pakte jouw laatste knipsels en viel in slaap. Dat schiet niet op. Weer wakker geworden, las ik over het lot van een Pakistaans meisje, bedreigt door haar familie, omdat ze zich aan de knellende banden van de onbegrijpelijke, gecompliceerde en weerzinwekkende traditie in Algerije trachtte te ontworstelen. De wereld broeit, schuift, beeft onder ingehouden en vaak openlijke agressie. In Egypte worden onschuldige toeristen vermoord; Saddam Hussein heeft deze zet schijnbaar verloren, maar het lijkt me niet meer dan een tactische voorzet. Een nieuwe koude oorlog, de tegenstellingen tussen Oost en West beginnen langzaam maar zeker de vorm aan te nemen van een godsdienstoorlog met al het fanatisme van-dien. Een beide partijen beweren de vrede na te streven.
Amerika heeft ook geen schone handen. Het vergelijk met het Romeinse Rijk in het artikel van J.W, van der Meulen is positief, maar het vergelijk in negatieve zin met betrekking tot de decadentie en het verval van idealen, lijkt ook op te gaan.
Het godsdienst ideaal en het weinige dat er te verliezen valt + de on gewenste inmenging (en eeuwenlange uitbuiting) van het Westen, maakt de "moslims" sterk en overtuigd van hun gelijk.
De oude beschaving en de grote welvaart heeft "het Westen" enerzijds gemaakt tot een wereld, waarin tolerantie en het vrijheidsideaal, vaak tot onverschilligheid is verworden. De zekerheid, waar ieder mens naar streeft, is voor de westerling (de goede niet te na gesproken) materiële zekerheid, een wankele zekerheid om te verdedigen tegenover de zekerheid van een massa, die zich verbonden weet in gelijkgestemde idealen met een grote gemeenschappelijk vijand. De wereld vertoont een angstaanjagend, verscheurd beeld. Is het een teken van ouderdom dat de bezorgdheid groter is, dan de illusie en hoop?
Ook Christoffel Plantijn (1520-1589) leefde al in een verscheurde wereld. Hij stond ongetwijfeld onder druk, omdat hij controversiële geschriften publiceerde. Zijn "Le Bonheur de ce Monde" beschouw ik dan ook de wens van een mens te zijn, die naar rust verlangde. Het is een mooi ideaal voor de laatste levensfase. Het is een mooi ideaal als het niet zo beklemmend, zo ego-centrisch zou zijn.
'Une maison propre et belle,' bloeiende egelantieren, ver van het leven en de betrokkenheid met het schamele lot van de anderen. 'Attendre chez soi bien doucement la mort,' natuurlijk spreken de volgende regels mij aan:
'Vivre aveque franchise et sans ambitions' en ' Dompter ses passions, les rendre obeïssante' en Conserver l'esprit libre, et le jugement fort".
Maar als je me vraagt :"Wat is het leven en wanneer voel je dat je leeft?", is mijn antwoord:
" Als ik oprecht (aveque franchise) mijn gedachten en gevoelens mag verwoorden, schrijvend, sprekend. Als ik de tijd heb om te denken en gelukkig te. zijn. Als ik het gevoel heb, iets voor anderen te betekenen en betrokken ben
bij het leven van anderen. Als ik mijn passies voor het leven, het schilderen, de mensen om mij heen niet hoef te temmen, maar juist uit kan leven.
'Une maison propre et belle' en dan? Het is geen doel, maar een middel, de basis waar j kunt werken en naar terug kun keren als je moe bent. Waar je genoeg hebt aan jezelf en je eigen gedachten. Ik leef als ik door een boomgaard loop, of het nu egelantieren, kweeën of appelbomen zijn, omdat het de passie oproept om te registreren en het wonder van het wereldlijk paradijs, dat we allemaal met voeten treden en uithollen, door te geven. Dat is mijns inziens de opgave van de kunstenaar; het oplichten van de sluier, die schoonheid verbergt en dat is m.i.(zonder in sentimentaliteit en cliché's te vervallen) veel moeilijker (een zelfs bijna onmogelijke opgave) dan het benadrukken van de dagelijkse gruwelijke en banale werkelijkheid.
Als Damien Hirst bloederige taferelen van dood en verderf tentoonstelt, omdat hij hecht en hangt aan het leven, heeft dat voor mij iets pervers, maar ik ben van een andere generatie en geef moeiteloos toe dat ik het allemaal niet meer volg soms. En intussen denk ik stiekem dat mijn tijd nog komt, dat mijn ideeën terug zullen komen in een volgende generatie. Alles komt terug. "Tout change et tout reste la même chose."
"Et tout savoir est tout pardonner." Maar weten we ooit alles wat een ander bezielt? Soms denken we, dat lijkt het zo. Soms denk ik dat ik ten volle besef wat jou bezielt, zoals ik denk dat jij weet wat mij bezielt.
Het is misschien waan, maar het lijkt wekelijkheid. een mooie werkelijkheid. De klok slaat 02.00 uur aan het begin van de dag. Zes uur slaap is genoeg op onze leeftijd. We kunnen nog zo lang slapen later. "Fight, fight agaist the dying of the light."
Niks ,attendre chez soi.......la mort. allez, bouger
Voyagez, mais reviens en bonne santé
Veuillez accepter, cher ami, mes meilleurs et affectueux souvenirs, à à bientôt (maandag) et toujours au revoir jethm
p.s.
schrijven over de toestand in de wereld vanuit een gevoel van groot onbehagen, houdt iets vrijblijvends in, als er geen actie op volgt. Registreren van en schoppen tegen de bestaande (wan) orde en vervolgens door gaan met het bouwen van een eigen kleine "Heile Welt" is een zinloze bezigheid. Moeten we een actie committee oprichten of ons aansluiten bij bestaande actiegroepen?"
"De best manier voor een kunstenaar om revolutionair te zijn, is om zijn werk goed te doen" zei Giaometti. Is dat genoeg?
